لفور سلاملفور دوست داشتنی و زیبا

زندگينامه و سخنان لاپلاس

زندگينامه و سخنان لاپلاس

رياضيدان فرانسوي ( 1749- 1827 )
 
«پیتر سیمون لاپلاس» در 23 مارس 1749 در حوالی «پون لوک» فرانسه و در خانواده اي فقير متولد شد. او به محض اینکه ریاضیدان مشهوری شد و افتخاراتی کسب نمود، اصل و نسب خود را مخفی نگاه داشت. لاپلاس در یکی از روزهای سال 1770برای ملاقات « دالامبر» ریاضیدان معروف  به خانه او می رود و با وجود توصیه هایی که مي كند، کمک قابل توجهی از طرف ریاضی دان بزرگ نسبت به او نمی شود. لاپلاس مایوس نمی شود و نامه ای برای دالامبر می فرستد و در آن، افکار خویش را درباره اصل مکانیک شرح می دهد. دالامبر به محض خواندن نامه، نویسنده را احضار می کند و به او می گوید : «همان گونه كه مي دانيد، من به توصیه و سفارش ترتیب اثر نمی دهم، ولی شما برای معرفي خود، راه خوبي را انتخاب كرديد». دالامبر فوراً لاپلاس را به سمت استاد در مدرسه نظامی پاریس انتخاب می کند.

در مرحله اول لاپلاس نوشته هایی درباره مسائل حساب انتگرال، اختر شناسی، ریاضی، کیهان شناسی، نظریه بازیهای بخت آزمایی و علیت تالیف کرد. در این دوره سازنده، وی سبک، شهرت، موضع فلسفی و برخی شیوه های ریاضی خود را ساخته و پرداخته کرد و برنامه ای برای پژوهش در دو زمینه – احتمالات و مکانیک آسمانی – تنظیم نمود و بقیه عمر را به تحليل ریاضی درباره آنها پرداخت. در مرحله دوم ، در هر دو زمینه به نتایج عمده ای رسید که منجر به شهرت وي گرديد و بعدها آن نتايج را در رساله های بزرگ خود «مکانیک سماوی» (1799 – 1825) و «نظریه تحلیلی» (1812) گنجاند. اطلاع از بخش اعظم این مسائل از طريق برخي روش هاي رياضي صورت گرفت که او در آن زمان یا قبل از آن، ابداع کرده بود.

مهمترین آنها عبارتند از توابع مولد، که از آن پس به نام وی خوانده شدند. روش بسط نیز كه در نظریه دترمینان ها به نام وی ثبت گردید، تغییر مقادیر ثابت به منظور رسیدن به راه حلهای تقریبی در انتگرال گیری عبارتهای اختر شناسی و ابع گرانشی تعمیم یافته است که بعدها با دخالت پواسون به صورت تابع پتانسیل برق و مغناطیس قرن 19 در آمد. همچنین در طی همین دوره بود که لاپلاس به سومین حوزه علایقش – یعنی فیزیک که با همکاری لاوازیه در زمینه نظریه گرما بود، وارد گردید و تا حدودی در نتیجه آن همکاری، تبدیل به یکی از اعضای مؤثر حلقه درونی مجمع ملی شد.

اولین مسئله مورد توجه لاپلاس، پيگيري کار اسحاق نیوتن بود. زیرا اسحاق نیوتن، به قانون اصلی مکانیک آسمانی دست یافته بود و لاپلاس می خواست این قانون را در مورد تمام اجسام منظومه شمسی به کار گيرد. وي شروع به تعیین قوانین مکانیک سیارات کرد تا نشان دهد که این اجسام نيز مانند سایر اجسام، تابع قوانین فیزیکی هستند. اولین موضوعی که لاپلاس نزد خود مطرح كرد، موضوع ثبات دستگاه شمسی بود که آیا به وضعی که دارد، می ماند یا بالاخره ماه روی زمین سقوط می کند و سیارات بر جرم خورشید پرتاب شده و معدوم می گردند؟ اسحاق نیوتن هم این سؤال را مطرح کرده و به این نتیجه رسیده بود که باید گهگاهی دست خداوند در کار بیاید و حرکات آنها را به جریان عادی برگرداند. اما لاپلاس گفت كه اگر چه وضع سیارات نسبت به خورشید تغییر می کند، ولی این تغییرات تناوبی است. لاپلاس تمام این اکتشافات را در كتابي با عنوان «مکانیک آسمانی» منتشر ساخت، ولی چون فهم مطالبش برای همگان مقدور نبود، لذا تصمیم گرفت کتابی دیگر بنویسد که مردم عادی هم از آن بهره مند گردند. این کتاب تحت عنوان «شرح دستگاههای جهانی» منتشر شد.

لاپلاس علاوه بر نجوم و ریاضیات، استادی عالیقدر در علم فیزیک بود و درباره لوله های موئین و انتشار امواج صوتی، مطالعات فراوانی داشت. از مهمترین آثار لاپلاس، مي توان به « تئوری تحلیلی احتمالات» در سال 1812اشاره نمود. لاپلاس دانشمندی بی همتا بود كه متاسفانه نسبت به تمام حکومتهایی که بر سر كار مي آمدند، راه تملق  در پيش می گرفت و از آنها استفاده می کرد. در مقابل ناپلئون تا زانو تعظیم می کرد و به همین علت بود که از طرف امپراطور به مقامهای کنت، سناتور و ریاست مجلس سنا دست يافت. با وجود این، وقتی ناپلئون اسیر شد به او پشت کرد و به عزلش رای داد و خود را در دامان لویی هجدهم انداخت و از طرف او به سمت رئیس کمیته تجدید تشکیلات مدرسه پلی تکنیک و عضو مجلس عیان انتخاب شد. با تمام این اوصاف، جوانان را تشویق نموده و به آن ها کمک می کرد؛ به طوری که روزی یکی از اکتشافات جوان ناشناسی بنام بیو از طرف آکادمی مورد تمجید قرار گرفت. لاپلاس او را نزد خود خواند و معلوم شد كه این اکتشاف قبلاً از سوي لاپلاس مورد مطالعه قرار گرفته است.

وي اواخر عمر را در آرکوری نزدیک پاریس در عمارت ییلاقی خود که نزدیک دوستش برتوله بود، گذارنید. او روز 5 مارس 1827 در سن 78 سالگی در گذشت؛ در حالی که آخرین كلامش این بود : آنچه می دانیم بسیار ناچیز و آنچه نمی دانیم، عظیم و وسیع است.


سخنان لاپلاس


دانش، تنها يك بازيچه و شوخي و هدر دادن وقت است؛ هيچ چيز در جهان حقيقت ندارد جز عشق.